زندانیها ؛ ازفانتزی سینمایی تا واقعیت اجتماعی!
پیشتردرباره فیلم‌های نوروزی،چند کلمه ای نوشته ام،بدنیست به بهانه اکران فیلم کمدی ،اجتماعی،سیاسی،انتقادی و بازاری “زندانیها” ساخته ده نمکی هم، چندخطی قلمی‌کنم.
مسعود ده نمکی، کارگردان سه گانه اخراجی‌ها و دوگانه رسوایی وتصویرگر کمدی فقر و ثروت در «دارا وندار» تلویزیونی، باساختن قفس‌های مرئی و نامرئی برای عده ای از آدمهای خاص باحرفها، گرایش‌ها و عملکردهای شبه اجتماعی، آن‌ها را باعنوان زندانیها در معرض تمسخر و تحقیر و خنده تماشاگر گذاشته است.
درواقع زندانیها که ده نمکی برای آن خواب قسمت‌های دوم و سوم را هم دیده است، فضایی فانتزی دارد و کارگردان آن کوشیده با استفاده از برخی مشکلات و طرح سطحی بعضی مسایل اجتماعی و سیاسی و دست انداختن افرادی که نقش دست اندازهای اقتصادی و سیاسی را در جامعه ایفا می‌کنند و همچنین شوخی و هجو و لودگی کلیشه ای بازیگران نقشهای کلیشه ای، به عنوان مسکن، شرایط عقده گشایی و تخلیه روانی مردم از فشارهای اقتصادی و اجتماعی و فقر و گرانی و ظلم تروریست‌ها و چپاولگران اموال ملت را در مدت تماشای فیلم فراهم آورد و باسرگرم کردن مردم، بدون توجه به عوامل و علل بروز معضلات جامعه، با خنده کاذب، جیب مخاطب را خالی و جیب خود را پر کند.
مؤلفه‌های تعدیل شده فیلمفارسی
البته این بدان معنا نیست که مسعود ده نمکی، صرفاً یک تجارتی ساز است و با ساختن فیلم‌های بدون خطر و خنثا به گیشه می‌اندیشد، بلکه موضوع این است که، ده نمکی به رغم کوشش‌های در کل رو به جلوی خود در سینما، به دلیل چسبیدن به مؤلفه‌های متعادل شده فیلمفارسی و شناخت مسائل و خلقیات جامعه، در آثارخود عمدتاً در سطح جامعه شنا می‌کند و هیچگاه منتقدانه و تحلیلگرانه به نقدمعضلات و معضل سازان ایران نمی‌پردازد.
ازهمین رو زندانی‌های او هم، افزون بر اینکه با زندان و زندانی‌های واقعی دربند مشکلات اجتماعی و حتا آنان که در زندان‌های قانونی گرفتاراند، متفاوت است، درامتداد اخراجی‌ها قرار دارد و بهانه ای است برای قلقک روحی و روانی تماشاگر و توفیق مالی درگیشه.
زندانیها گرچه مانند فیلم ضدملی وضدایرانی “تختی”، باورها و آرمان‌های مردم راتخریب نمی‌کند و همانند فیلم “متری شش ونیم” خوش ساخت نیست، اماچیز فزونتری ازدیگرفیلم‌های روی پرده سینماها ندارد.
ضعف داستان
ده نمکی در این فیلم خود هم از عوامل کاربلد و بازیگران شناخته شده سینما و تلویزیون بهره برده است، لیکن به علت ضعف در داستان سازی جذاب و سرگرم کننده، فیلمنامه ای دارای ساختار هنری متوسط و کارگردانی متوسط در چارچوب فیلمک‌های فیلمفارسی، شخصیت پردازی های ضعیف و بازی‌های متوسط و طنزپردازی‌های سطحی و همچنین کنایه‌ها و تکه پرانی‌های کم اثر، زندانیها مخاطب را چندان ارضا نمی‌کند.
فیلم‌های ده نمکی، جدا از مضامین متنوع و گاه جدید که اغلب از بزرگراه‌های اجتماعی و سیاسی عبور می‌کنند و از همین رو جنجالی و حاشیه دارند، موافقان و مخالفانی دارند که هر کدام هم واکنش‌هایی داشته اند.
گرچه به دلیل نگرش و پیشینه و باورهای ده نمکی، او و آثارش حامیان سیاسی قدرتمند دارند، اما در این میان، پیوسته چیزی نادیده گرفته می‌شود و آن هوشمندی وقدرت خلاقانه ده نمکی در گزینش و روایت خاص رویدادهای اجتماعی است؛ و این ویژگی ربطی به حامیان او ندارد و همان چیزی است که سینمای ایران برای جذب مخاطب به آن نیازدارد.
درواقع مضامین فیلم‌های ده نمکی، هر چندسطحی، امابر روی ریل احساس و سلیقه مخاطب عام حرکت دارند و این امتیاز کمی‌نیست.
با این همه زندانی‌های ده نمکی که محصول «سازمان هنری رسانه اوج» است، برای کارگردان وتهیه کننده اش امتیاز مهمی‌دربرندارد واثری به یاد ماندنی نیست.
نوشته زندانیها ؛ ازفانتزی سینمایی تا واقعیت اجتماعی! اولین بار در سرزمین هنر. پدیدار شد.