متفورمین؛ دارویی برای درمان دیابت نوع 2

متفورمین دارویی تجویزی است که برای درمان دیابت نوع 2، و اگر در معرض خطر زیاد برای ابتلا به این بیماری قرار دارید، کمک به پیشگیری از آن استفاده می شود.

به نقل از “ان‌اچ‌اس”، متفورمین در زمان درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز استفاده می شود، اگرچه به طور رسمی برای این بیماری تایید نشده است.

دیابت نوع 2 زمانی شکل می گیرد که بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند یا انسولین تولید شده به درستی کار نمی کند. این می تواند موجب سطوح بالای قند خون (هایپرگلیسمی) شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک بیماری است که بر چگونگی عملکرد تخمدان ها تاثیر می گذارد.

متفورمین با بهبود روشی که بدن از انسولین استفاده می کند، سطوح قند خون را کاهش می دهد.

متفورمین به طور معمول زمانی که رژیم غذایی و ورزش به تنهایی برای کنترل سطوح قند خون کافی نباشند، تجویز می شود.

برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، متفورمین سطوح انسولین و قند خون را کاهش داده و همچنین می تواند تخمک گذاری را تحریک کند.

متفورمین به شکل قرص و مایع برای مصرف خوراکی وجود دارد.

حقایق کلیدی

متفورمین با کاهش مقدار قندی که کبد در خون ترشح می کند، کار می کند. همچنین، این دارو موجب می شود بدن واکنش بهتری به انسولین داشته باشد. انسولین هورمونی است که سطح قند در خون را کنترل می کند.

بهتر است متفورمین همراه همراه یک وعده غذایی مصرف شود تا احتمال عوارض جانبی کاهش یابد.

شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف متفورمین شامل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، معده درد، و بی اشتهایی می شوند.

برخلاف برخی دیگر از داروهای دیابت، متفورمین موجب افزایش وزن نمی شود.

چه افرادی می توانند و نمی توانند متفورمین مصرف کنند

متفورمین برای بزرگسالان و کودکان 10 ساله و بزرگ‌تر تجویز می شود.

متفورمین برای برخی افراد مناسب نیست. اگر تجربه موارد زیر را دارید، پیش از آغاز مصرف دارو به پزشک خود اطلاع دهید:

– در گذشته یک واکنش آلرژیک به متفورمین یا داروهای دیگر داشته اید

– به دیابت کنترل نشده مبتلا هستید

– به مشکلات کبدی یا کلیوی مبتلا هستید

– به یک عفونت شدید مبتلا هستید

– تحت درمان نارسایی قلبی قرار دارید یا به تازگی یک حمله قلبی داشته اید

– به مشکلات شدید گردش خون یا تنفسی مبتلا هستید

– الکل مصرف می کنید

ممکن است پیش از عمل جراحی و برخی آزمایش های پزشکی مجبور باشید مصرف متفورمین متوقف کنید. اگر باید موارد زیر را انجام دهید با پزشک خود صحبت کنید:

– آزمایشی مانند پرتو اکس یا اسکنی که شامل تزریق یک ماده رنگی حاوی ید در خون می شود

– عمل جراحی که طی آن بیهوش خواهید بود

چگونگی و زمان مصرف متفورمین

بهتر است قرص متفورمین همراه یک وعده غذایی مصرف شود تا احتمال عوارض جانبی کاهش یابد. قرص متفورمین را همراه یک لیوان آب مصرف کنید. قرص را نجوید.

دوز

حداکثر دوز روزانه متفورمین 2,000 میلی گرم است (به عنوان مثال، چهار قرص 500 میلی گرم).

قرص های متفورمین در قدرت های مختلفی وجود دارند. پزشک شما تعداد قرص هایی که روزانه باید مصرف کنید را مشخص خواهد کرد.

انواع مختلف متفورمین

قرص متفورمین در دو نوع استاندارد رهش و آهسته رهش وجود دارد.

قرص های استاندارد رهش متفورمین را به سرعت در بدن آزاد می کند. با توجه به دوز ممکن است لازم باشد چندین بار در روز آنها را مصرف کنید.

قرص های آهسته رهش به آرامی حل می شوند، از این رو مجبور نیستید آنها را به دفعات زیاد مصرف کنید. یک دوز به طور معمول کافی است و همراه وعده غذایی شام مصرف می شود.

همچنین، متفورمین مایع برای کودکان و افرادی که با دشواری در بلع قرص مواجه هستند، وجود دارد.

آیا دوز مصرفی کم یا زیاد می شود؟

پزشک به طور منظم سطوح قند خون شما را کنترل خواهد کرد و ممکن است در صورت نیاز در دوز مصرف متفورمین تغییر ایجاد کند.

زمانی که مصرف متفورمین استاندارد رهش را آغاز می کنید، به شما توصیه خواهد شد تا دوز را به آرامی افزایش دهید. این کار احتمال تجربه عوارض جانبی را کاهش می دهد.

به عنوان مثال:

– یک قرص 500 میلی گرم همراه یا پس از صبحانه برای حداقل یک هفته، سپس

– یک قرص 500 میلی گرم همراه یا پس از صبحانه و شام برای حداقل یک هفته، سپس

– یک قرص 500 میلی گرم همراه با پس از صبحانه، ناهار و شام

اگر نمی توانید عوارض جانبی متفورمین استاندارد رهش را تحمل کنید، پزشک ممکن است مصرف قرص های آهسته رهش را توصیه کند.

در صورت فراموش کردن مصرف متفورمین…

اگر یک دوز متفورمین را فراموش کردید، دوز بعدی را در زمان معمول مصرف کنید. دوز بعدی را برای جبران دوز فراموش شده دو برابر نکنید.

در صورت مصرف بیش از حد متفورمین…

مصرف میزان بیش از حد قرص های متفورمین می تواند موجب مشکلات سلامت جدی شود. علائم شدید هستند و سریع ظاهر می شوند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– معده درد

– اسهال

– تنفس سریع یا کم عمق

– احساس سرما

– خواب آلودگی غیرعادی

– خستگی یا ضعف

اگر میزان بیش از حد از قرص های متفورمین را مصرف کرده اید به اورژانس مراجعه کنید.

عوارض جانبی

همانند همه داروها، متفورمین نیز می تواند موجب عوارض جانبی شود، اگرچه همه این شرایط را تجربه نمی کنند.

عوارض جانبی شایع

اگر عوارض جانبی زیر شما را آزار می دهد یا بیش از یک هفته ادامه داشته اند با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید:

– حالت تهوع

– استفراغ یا اسهال

– معده درد

– بی اشتهایی

– مزه فلزی در دهان

عوراض جانبی جدی

در صورت تجربه موارد زیر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

– احساس کلی ناراحتی همراه خستگی شدید، تنفس سریع یا کم عمق، احساس سرما و ضربان قلب آهسته

– زردی پوست یا قسمت های سفید چشم زیرا اینها می توانند نشانه هایی از مشکلات کبدی باشند

– خستگی شدید، کمبود انرژی، احساس سوزن سوزن شدن، زبان قرمز و دردناک، زخم های دهان، ضعف عضلانی و اختلال در بینایی زیرا اینها می توانند نشانه هایی از کم خونی کمبود ویتامین B12 باشند

-یک راش پوستی، قرمزی یا خارش پوست زیرا می تواند نشانه ای از یک اختلال پوستی باشد

قند خون پایین

متفورمین به طور معمول موجب قند خون پایین (هیپوگلیسمی) نمی شود.

اما قند خون پایین می تواند زمانی که متفورمین را همراه دیگر داروهای دیابت، مانند انسولین یا گلی‌کلازید مصرف می کنید، شکل بگیرد.

از نشانه های هشدار دهنده اولیه قند خون پایین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– احساس گرسنگی

– لرزیدن

– تعریق

– سردرگمی

– دشواری در تمرکز

همچنین، سطح قند خون ممکن است زمانی که خواب هستید بیش از حد افت کند. بروز این شرایط می تواند احساس تعریق، خستگی و سردرگمی را هنگام بیدار شدن از خواب ایجاد کند.

موارد زیر ممکن است موجب قند خون پایین شوند:

– مصرف بیش از حد برخی انواع داروهای دیابت

– مصرف نامنظم وعده های غذایی یا جا انداختن آنها

– روزه گرفتن

– دنبال نکردن یک رژیم غذایی سالم و عدم دریافت مواد مغذی کافی

– تغییر آنچه می خورید

– افزایش فعالیت بدنی بدون مصرف غذای کافی برای جبران آن

– مصرف الکل، به ویژه پس از جا انداختن یک وعده غذایی

– مصرف برخی داروها یا داروهای گیاهی به طور همزمان

– ابتلا به یک اختلال هورمونی، مانند کم کاری تیروئید

– ابتلا به مشکلات کلیوی یا کبدی

مصرف منظم وعده های غذایی، از جمله صبحانه برای پیشگیری از قند خون پایین اهمیت دارد. هرگز زمان یک وعده غذایی به تاخیر نینداخته یا آن را جا نیندازید.

اگر انجام ورزش بیش از حد معمول را برنامه ریزی کرده اید، اطمینان حاصل کنید که کربوهیدرات هایی مانند نان، پاستا یا غلات صبحانه را پیش، حین یا پس از ورزش مصرف می کنید.

همواره یک کربوهیدرات سریع اثر، مانند حبه های قند، آبمیوه یا مقداری شیرینی همراه خود داشته باشید تا در صورت افت سطوح قند خون، آن را مصرف کنید. شیرین کننده های مصنوعی کمکی نمی کنند.

همچنین، ممکن است برای حفظ سطوح پایدارتر قند خون به خوردن یک کربوهیدرات نشاسته ای، مانند یک ساندویچ یا بیسکوئیت نیاز داشته باشید.

اگر مصرف قند کمکی به بهبود علائم قند خون پایین نکرد یا علائم دوباره شکل گرفتند، با پزشک خود تماس گرفته یا به نزدیک‌ترین بیمارتسان مراجعه کنید.

دوستان و اعضای خانواده خود را از این که به دیابت مبتلا هستید مطلع کنید و آنها را با علائم سطوح پایین قند خون آشنا کنید تا در صورت بروز این شرایط قادر به تشخیص آن باشند.

واکنش آلرژیک جدی

امکان تجربه یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) به واسطه مصرف متفورمین وجود دارد.

اگر با موارد زیر مواجه هستید در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشید:

– یک راش پوستی که ممکن است خارش‌دار، قرمز، متورم، تاول زده یا پوسته پوسته باشد

– با خس خس سینه مواجه هستید

– با احساس تنگی در سینه یا گلوی خود مواجه هستید

– با دشواری در تنفس یا صحبت مواجه هستید

– دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلوی شما متورم شده است

چگونگی مقابله با عوارض جانبی

برای مقابله با عوراض جانبی ناشی از مصرف متفورمین می توانید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:

حالت تهوع – مصرف متفورمین همراه غذا احتمال تجربه حالت تهوع را کاهش می دهد. همچنین، افزایش تدریجی دوز دارو می تواند کمک کند. با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

استفراغ یا اسهال – برای جلوگیری از کم آبی بدن به میزان زیاد مایعات بنوشید. اگر با استفراغ مواجه هستید، مایعات را در قالب جرعه های کوچک و به طور مکرر مصرف کنید. اگر با نشانه های کم آبی بدن، مانند دفع ادرار کمتر از حد معمول یا ادرار تیره و بدبو مواجه هستید، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید. بدون مشورت با پزشک یا داروساز خود داروی دیگری برای درمان استفراغ یا اسهال مصرف نکنید.

معده درد – استراحت و کسب آرامش را مد نظر قرار دهید. مصرف آرام غذا و نوشیدنی و وعده های غذایی کوچک‌تر با تکرر بیشتر نیز می تواند کمک کند. قرار دادن یک پد گرمایی یا یک بطری آب گرم پوشیده شده روی معده نیز ممکن است کمک کند. اگر با درد زیاد مواجه هستید با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.

بی اشتهایی – زمانی که به طور معمول انتظار دارید گرسنه باشید، غذا بخورید. اگر به شما کمک کرد، وعده های غذای کوچک‌تر با تکرر بیشتر نسبت به حالت عادی را مصرف کنید.

مزه فلزی در دهان – اگر مصرف متفورمین موجب شکل گیری مزه ای فلزی در دهان شما شده است، جویدن آدامس بدون قند را امتحان کنید.

بارداری و شیردهی

مصرف متفورمین طی دوران بارداری چه به تنهایی یا در ترکیب با انسولین به طور معمول بی خطر است.

مادرانی که به نوزاد خود شیر می دهند نیز می توانند متفورمین مصرف کنند.

متفورمین به شیر مادر منتقل می شود، اما مقدار آن به حدی نیست که بر نوزاد تاثیر بگذارد.

تداخل با داروهای دیگر

برخی داروها می توانند در عملکرد متفورمین تداخل ایجاد کنند.

اگر هر یک از داروهای زیر را مصرف می کنید، سطوح قند خون ممکن است به کنترل بیشتر از حد معمول و تنظیم دوز نیاز داشته باشد:

– قرص های استروئید، مانند پردنیزولون

– داروهای ادرارآور، مانند فوروزماید

– داروهایی که برای درمان مشکلات قلبی و فشار خون بالا استفاده می شوند

– هورمون های مردانه و زنانه، مانند تستوسترون، استروژن و پروژسترون

– دیگر داروهای دیابت

برخی از بانوان ممکن است پس از آغاز مصرف داروهای ضد بارداری به ایجاد تغییری کوچک در دوز متفورمین خود نیاز داشته باشند. قرص های ضد بارداری چگونگی استفاده از قند در بدن را تغییر می دهند.

ترکیب متفورمین با درمان های گیاهی و مکمل ها

اطلاعات کمی درباره مصرف داروهای گیاهی و مکمل ها همراه متفورمین وجود دارند. اگر قصد دارید مصرف هر نوع داروی دیگر، درمان های گیاهی یا مکمل ها را آغاز کنید، ابتدا با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

توجه: معرفی دارو در رسانه، صرفاً جهت دانش افزایی است و به معنای توصیه یا تجویز نیست. مصرف هر گونه دارو با هر دوز، صرفاً باید با تشخیص و تجویز پزشک باشد.