آیت الله مصباح یزدی درگذشت + بیوگرافی و علت فوت
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی دقایقی پیش در سن ۸۶ سالگی در گذشت.
دفتر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) دقایقی پیش در اطلاعیه‌ای این خبر را تأیید کرد.
در این اطلاعیه آمده است: “لحظاتی پیش روح بلند و ملکوتی فقیه انقلابی فیلسوف مجاهد عمار رهبر حضرت آیت الله علامه محمدتقی مصباح یزدی به ملکوت اعلی پیوست”.
اطلاعیه، “رحلت این عالم ربانی را به حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف و نایب بر حق ایشان مقام معظم رهبری و عموم ارادتمندان به ایشان تسلیت” گفته است.
محمد تقی مصباح یزدی در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در یزد به دنیا آمد. وی تحصیلات مقدماتی حوزوی را در همین شهر به پایان رساند و برای تحصیلات تکمیلی به نجف رفت. از سال ۱۳۳۱ تا سال ۱۳۳۹ در دروس امام خمینی (ره) شرکت و در همین زمان، در درس تفسیر قرآن، شفای ابن سینا و اسفار ملاصدرا از شاگرد علامه طباطبایی بود.
مبارزات انقلابی
مصباح یزدی ۱۵ سال در درس فقه آیت الله بهجت (ره) شرکت کرد و بعد از آنکه دوره درسی‌اش با امام (ره) به علت تبعید ایشان قطع شد، به تحقیق در مباحث اجتماعی اسلام از جمله بحث جهاد، قضا و حکومت اسلامی پرداخت.
وی در مبارزات با رژیم پهلوی نیز حضور داشت و در آن دوران با شهید بهشتی، شهید باهنر و مرحوم هاشمی رفسنجانی همکاری داشت. در این بین در انتشار دو نشریه با نام‌های “بعثت” و “انتقام” نقش داشت.
فعالیت‌های فرهنگی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در تأسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و در جهت تحول و بازسازی نظام حوزه نقش فعالی ایفا کرد. وی بنیاد علمی پژوهشی باقرالعلوم و سپس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) را در قم پایه‌گذاری کرد و در روزهای اخر عمر خود رئیس همین مؤسسه و همچنین رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود.
فعالیت‌ها و مواضع سیاسی
وی از رهبران جبهه پایداری انقلاب اسلامی و از چهره‌های حامی محمود احمدی نژاد، رئیس دولت‌های نهم و دهم شناخته می‌شد.
مصباح یزدی در واکنش به رویدادهای پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ گفته بود: «سلسله جنبان این قضایا هر که بود درصدد حذف ولایت فقیه از نظام سیاسی کشور بود.»
وی ولایت فقیه را روح انقلاب و مشخصه این حکومت دانسته و عقیده داشت که «دشمنان می‌خواستند یا این رکن اساسی را حذف یا تضعیف و کمرنگ کنند که در این جریان برخی آگاهانه و برخی فریب خورده اقدام به این امر نمودند.»
نظر مصباح یزدی در مورد احمدی نژاد
وی در ۲۱ مرداد ۱۳۸۸ در جمع گروهی از هنرمندان بسیجی در مؤسسه آموزشی امام خمینی (ره) در قم این‌گونه استدلال کرد که «وقتی رئیس‌جمهوری از جانب رهبری نصب و تأیید می‌شود به عامل وی تبدیل شده و از این پرتو نور بر وی نیز تابیده می‌شود و لذا «وقتی ریاست جمهوری حکم ولی فقیه را دریافت کرد اطاعت از او نیز مثل اطاعت از خداست.»
مصباح یزدی پس از دوره احمدی نژاد و تغییر مواضع سیاسی وی، در سخنانی که هفته‌نامه شما وابسته به حزب موتلفه اسلامی به نقل از وی انتشار داد، گفت که بیش از ۹۰ درصد احتمال می‌دهد که احمدی‌نژاد را شخصی سحر کرده باشد.
نظر مصباح یزدی در مورد رهبر انقلاب
مصباح یزدی در یکی از سخنرانی‌های خود در سال ۱۳۹۳ در اظهاراتی گفته بود: «یکی از نعمت‌های بسیار بزرگ برای ما امام راحل بود که بسیار بزرگ بود و بعد از رحلت ایشان، وجود نعمت جانشین ایشان، رهبر معظم انقلاب است که خدا را شاهد می‌گیرم جامعه ما لیاقت چنین رهبری را ندارد. ایشان بالاترین مراتب مدیریت را در جامعه دارد و بزرگ‌ترین دشمنان جامعه کسانی هستند که در زمینه تضعیف ولایت فعالیت می‌کنند.»
نظر مصباح یزدی در مورد دموکراسی
مصباح یزدی به رأی گذاشتن نظام توسط امام خمینی (ره) را به معنای اعتقاد ایشان به جمهوریت و حاکمیت رأی مردم نمی‌دانست. وی در سخنانی گفته بود: «مردم، ناصر (کمک‌کننده) ولی فقیه هستند، نه ناصب (منصوب‌کننده) و مشرع (مشروعیت دهنده) وی.»
مصباح یزدی بارها تأکید کرد که ملاک دانستن رأی مردم خلاف احکام اسلامی است و در این باره گفته بود که: «متأسفانه برخی باورشان این نیست که حکم اسلامی مقدم بر رأی مردم است.»
وجود امدادهای غیبی در جنگ ۳۳ روزه حزب‌الله لبنان با رژیم صهیونیستی
مصباح یزدی در مورد جنگ ۳۳ روزه حزب الله لبنان با اسرائیل گفته بود: «در جنگ ۳۳ روزه اتفاقاتی افتاد که جز به صورت امداد غیبی قابل تفسیر نیست، من از شخص سید حسن نصرالله شنیدم که گفت اسرائیلی‌ها به نیروهای حزب‌الله حمله می‌کردند، ولی پس از عقب‌نشینی نیروهای حزب‌الله نیروهای اسرائیلی پیشروی نمی‌کردند، دلیل را که از سربازان اسرائیلی جویا شدند، آنها گفتند که مردانی با لباس‌های سفید با شمشیر با ما می‌جنگند. سربازان اسرائیلی قضیه جنگیدن مردانی با لباس‌های سفید به همراه شمشیر را در مصاحبه با شبکه‌های اسرائیلی گفتند و در جنگ ۳۳ روزه داستان‌های عجیبی اتفاق افتاد که مصادیق امداد غیبی زنده شد.»
موضع گیری در مورد انتخابات مجلس شورای اسلامی
در زمان دولت یازدهم، مصباح یزدی از مخالفان دولت محسوب می‌شد و از برنامه انفرادی خود و اعضای جبهه پایداری برای در دست‌گرفتن اکثریت اعضای دوره دهم مجلس شورای اسلامی صحبت کرد. وی در جلسات خود با نمایندگان دوره نهم مجلس شورای اسلامی که عضو جبهه پایداری هستند، از سعید جلیلی و باقری لنکرانی به عنوان بهترین گزینه‌ها برای در دست گرفتن ریاست دوره نهم مجلس شورای اسلامی سخن گفت.
وی با اشاره به شناخت دیرینه خود از باقری لنکرانی گفته بود: «من از شش تا هفت سال پیش فکرش را کردم و به این نکته رسیده بودم و به کسی اعلام نکرده بودم و مطمئنم همه حوادث عالم در اراده من سر سوزنی اثر نداشته‌است.»
اما به دنبال انصراف باقری لنکرانی از نامزدی درست قبل از اعلام احراز صلاحیت کاندیدا ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان، آیت الله مصباح یزدی در مورد سعید جلیلی اظهار کرد: «مقام معظم رهبری که به‌دلیل نبوغ ذاتی و بیش از سی سال حضور در مدیریت کلان نظام اسلامی، بسیاری از مسائل نظام را بهتر از دیگران درک می‌کنند بر چند مسئله از جمله استکبار ستیزی و حفظ عزت اسلامی تأکید کرده‌اند. با توجه به تحقیق‌ها، بررسی‌ها و مشورت‌ها، به نظر می‌رسد که آقای سعید جلیلی در اصول و مبانی ضعف ندارد و در مواردی مانند پایبندی به دین، عشق به ولایت، جدیت در اجرای احکام و اهتمام به ارزشهای اسلامی، بیش از حد نصاب را دارد.»
مسئولیت‌ها
مصباح یزدی ریاست مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) را از جانب رهبر انقلاب برعهده داشت. وی در سال ۱۳۶۹ به عنوان نماینده دومین دوره مجلس خبرگان رهبری از استان خوزستان و پس از آن نیز در دوره‌های سوم و چهارم این مجلس از سوی مردم تهران به نمایندگی برگزیده شد.
انتخابات مجلس خبرگان سال ۹۴
مصباح یزدی در انتخابات سال ۱۳۹۴ از انتخاب مجدد برای ورود به این مجلس خبرگان بازماند، اما در انتخابات میاندوره‌ای در اسفند ۱۳۹۸ از حوزه استان خراسان رضوی نامزد شده و توانست به عنوان نماینده مردم خراسان رضوی به مجلس خبرگان راه یابد.
آثار و کتب
وی دارای تألیفات و آثار متعددی در زمینه‌های فلسفه اسلامی، الهیات، اخلاق و عقاید بود که از جمله این آثار می‌توان به آذرخشی دیگر از آسمان کربلا، آزادی؛ ناگفته‌ها و نکته‌ها، آفتاب مطهر، آفتاب ولایت، آموزش عقاید، آموزش فلسفه جلد ۱، آموزش فلسفه جلد ۲، آئین پرواز، اخلاق اسلامی، اخلاق در قرآن (معارف قرآن ۷) جلد اول، اخلاق در قرآن (معارف قرآن ۷) جلد دوم، اخلاق در قرآن (معارف قرآن ۷) جلد سوم، اصلاحات، ریشه‌ها و تیشه‌ها، انسان‌سازی در قرآن (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۷)، انسان‌شناسی (معارف قرآن ۳)، انسان‌شناسی در قرآن (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۳)، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، انقلاب اسلامی، جهشی در تحولات سیاسی تاریخ ایدئولوژی تطبیقی و … اشاره کرد.
کتاب‌هایی که توسط ایشان منتشر شده اند به شرح زیر است:
- اخلاق در قرآن (۳ جلد)
- آذرخشی دیگر از آسمان کربلا
- اصلاحات، ریشه‌ها و تیشه‌ها
- آفتاب ولایت
- آموزش عقاید (۳ جلد)
- آموزش فلسفه (۲ جلد)
- انسان‌شناسی در قرآن
- انقلاب اسلامی، جهشی در فرایند تحولات بین‌الملل
- ایدئولوژی تطبیقی
- بر درگاه دوست
- به سوی او
- به سوی خودسازی
- پاسخ‌های استاد به جوانان پرسشگر
- پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک (۶ جلد)
- پرتویی از امامت و ولایت در قرآن کریم
- پرسش‌ها و پاسخ‌ها (۵ جلد)
- پند جاوید (۲ جلد)
- پندهای امام صادق (ع) به رهجویان صادق
- پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی
- تعدد قرائت‌ها
تفسیر معارف القرآن
- تهاجم فرهنگی
- توحید در نظام عقیدتی اسلام
- جامعه و تاریخ در قرآن
- جامعیت قرآن
- جامی از زلال کوثر (شخصیت حضرت فاطمه زهرا)
- جنگ و جهاد در قرآن (۲ جلد)
- جهان‌شناسی در قرآن
- جوانان و مشکلات فکری
- چکیدهٔ چند بحث فلسفی
- چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی
- حقوق و سیاست در قرآن
- خداشناسی در قرآن
- خودشناسی برای خودسازی
- در پرتو آذرخش
- در پرتو ولایت
- دروس فلسفه
- دروس فلسفه اخلاق
- دین و آزادی
- راه‌شناسی در قرآن
- راهنما شناسی در قرآن
- راهیان کوی دوست
- ره‌توشه (۲ جلد)
- زن، نیمی از پیکر اجتماع
- سلسه مباحث اسلام، سیاست و حکومت
- شرح الهیات شفاء (۲ جلد)
- شرح برهان شفاء (۴ جلد)
- شرح جلد اول اسفار اربعه (۲ جلد)
- شرح جلد هشتم اسفار اربعه (۲ جلد)
- شرح نهایة الحکمه (۲ جلد)
- شکوه نجوا
- عبرت‌های خرداد
- فلسفه اخلاق
- قرآن در آینه نهج‌البلاغه
- قرآن‌شناسی (۲ جلد)
- قلمرو دین
- کاوش‌ها و چالش‌ها (۲ جلد)
- گفتمان روشنگر
- مباحثی پیرامون حوزه
- مباحثی پیرامون عرفان
- معرفت‌شناسی انتقادی
- نجوای عاشقانه
- نظریه حقوقی اسلام (۲ جلد)
- نظریه سیاسی اسلام (۲ جلد)
- نقد و بررسی مکاتب اخلاقی
- نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم
- نقش تقلید در زندگی انسان
- نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه
- یاد او (ذکر و ذاکران در کلام امیر مؤمنان)
- یاد تو
درس‌ها
مصباح یزدی در سال‌های گذشته کلاس درس‌های مختلفی را در شهر قم برای طلاب حوزه علمیه و سایر پژوهشگران موضوعات دینی برگزار کرد که از جمله آنها می‌توان به شرح دعای مکارم الاخلاق؛ درس‌های اخلاق، موانع التزام به ایمان، درس‌های اخلاق، اخلاق و سیاست، شرح رویش، تا ملاقات خدا و … اشاره کرد.
شاگردان مصباح یزدی
وی در طول سالیان تدریس خود تعداد بسیاری از شاگردان را تربیت کرد که اکثر آنان هم‌اکنون از استادان حوزه و دانشگاه هستند از جمله:
- غلامرضا فیاضی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد مؤسسه امام خمینی (ره))
- علیرضا اعرافی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور)
- محمود رجبی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و قائم مقام مؤسسه امام خمینی (ره))
- محمود محمدی عراقی (داماد آیت‌الله مصباح یزدی)
- مصطفی ملکیان (استاد دانشگاه)
- سید محمدرضا طباطبایی (مدیر جامعة الزهرا)
- کاظم صدیقی (امام جمعه موقت تهران، مدیر مدرسه علمیه امام خمینی ازگل)
- مرتضی آقاتهرانی (استاد درس خارج و اخلاق، مؤسس مؤسسه اسلامی نیویورک و رهبر جامعه شیعیان آمریکای شمالی، دبیرکل جبهه پایداری)
- سید یدالله یزدانپناه (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره))
- یحیی صالح نیا (نماینده ولی فقیه و امام جمعه غرب تهران)
- محمد فنایی اشکوری (دانشیار مؤسسه آموزشی امام خمینی (ره))
- سید محمود نبویان (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره))
- پرویز داوودی (معاون اول دولت نهم)
- منوچهر محمدی (معاون وزیر امور خارجه)
- عباسعلی کدخدایی (سخنگوی شورای نگهبان)
- غلامحسین الهام (عضو شورای نگهبان، سخنگوی سابق دولت و وزیر سابق دادگستری)
- علی مبشری (رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی تهران)
- سید ابوالحسن نواب (رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب)
مواضع دینی
مصباح یزدی معتقد بود که زمامدار صالح باید ذهن مردم را نسبت به آنچه از اسلام نمی‌دانند هوشیار کرده و به آنها آموزش دهد؛ البته در هر زمانی نیز نیازهای مردم مختلف است؛ در هر صورت باید بدانیم که مخالفت با، ولی امر مسلمین به نوعی شرک است.
وی با برشماری ارکان مهمی که حوزه را در تراز انقلاب اسلامی نگاه می‌دارد، معتقد بود که سه رکن مهم در رابطه با حوزه تراز انقلاب اسلامی وجود دارد. اولین رکن، شناخت صحیح نسبت به اسلام است. هم اینکه چه موضوعاتی را باید دانست و هم اینکه چطور باید آنها را فراگرفت. امروز سوالات در جامعه فراوان است، اما پاسخ‌ها به اندازه کافی نیست. همه ما نیز می‌دانیم که با چنین وضعی جامعه اصلاح نخواهد شد.
مصباح یزدی اظهار کرده بود که دومین رکن، عامل درونی برای عمل است. صرف دانستن، دردی را دوا نمی‌کند بلکه باید آنچه را آموخته‌ایم به کار گیریم و سومین رکن، بصیرت اجتماعی است. اگر درک اجتماعی و شناخت مسائل روز و حیله‌های دشمنان را به خوبی بشناسیم و هر سه رکن را در حوزه علمیه پیاده کنیم، در برابر خداوند متعال رو سفید خواهیم بود وگرنه به هیچ وجه نخواهیم توانست پاسخگوی خون‌هایی باشیم که در راه این هدف ریخته شده است.
علت فوت
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی از روز شنبه (۶ دی ماه) به علت وخامت بیشتر بیماری گوارشی در بیمارستانی در تهران بستری شده بود که عصر امروز در سن ۸۵ سالگی جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.