زندگی نامه کامل استاد بهرام بیضایی

بهرام بیضایی متولد 5 دی 1317 در تهران، کارگردان است.

آقای بیضایی تا مقطع دیپلم مدرک تحصیلی دارد و دانشجوی انصرافی رشته ادبی از دانشگاه تهران می باشد با نوشتن نمایشنامه شروع کرد و حالا در آمریکا استاد دانشگاه است.

خانواده

پدرش میرزا نعمت الله بیضایی آرانی شاعر و متخلص به ذکایی و مادرش نیره موافق خانه دار بود، تنها یک خواهر بزرگتر از خود دارد و اصالتا اهل آران کاشان هستند.

شروع نوشتن از دبیرستان

با اینکه در مدرسه شاگرد زرنگی نبود اما با گروهی از نویسندگان آینده همچون داریوش آشوری، نادر ابراهیمی و عبدالمجید ارفعی هم کلاس بود.

او در این دوران نویسندگی را با نوشته هایی مانند آرش با الهام از شعرهای مهدی اخوان ثالث شروع کرد تا اینکه در مقطع دبیرستان وارد نمایشنامه نویسی شد.

دانشگاه و استخدام

بعد از معافیت از سربازی در دانشگاه تهران قبول شد. اما کمتر از دو سال رشته ادبی را ناتمام گذاشت و یکسال بعد در سال 1338 وقتی 21 ساله بود در اداره کل ثبت اسناد و املاک دماوند مشغول کار شد.

ورود به اداره دراماتیک

بیضایی در روستای گیلیارد دماوند با دیدن یک تعزیه شروع به پژوهش در نمایش های ایرانی کرد تا اینکه سال 1341 وقتی 24 ساله بود به اداره هنرهای دراماتیک رفت.

از این سال بعنوان نویسنده وارد همکاری با کارگردان های مختلف تئاتر شد و همزمان نوشتن را در ماهنامه های هنری از جمله موسیقی و ستاره کیهان پی گرفت.

سه گانه

نمایش های سه گانه عروسکی او متشکل از سه نمایش بنام های عروسک ها، غروب در دیاری غریب و قصه ماه پنهان در سال 1342 در یک کتاب منتشر شد.

کارگردانی

بیضایی در 28 اسفند 1345 نمایش عروسکها را با همکاری گروه هنر ملی ضبط کرد که یک ماه بعد در 28 فروردین 1346 از تلویزیون ملی پخش شد.

از دانشگاه تا فیلم بلند

در سال 1347 با چهل و نه نفر دیگر پایه گذار کانون نویسندگان شد سپس در سال 1348 بعنوان استاد دانشگاه، تدریس را از دانشگاه تهران شروع کرد.

در سال 1349 فیلم کوتاه عمو سیبیلو را کارگردانی کرد تا اینکه سال 1350 فیلم بلند رگبار را به سرانجام رساند، این فیلم در جشنواره فیلم سپاس سال 1352 بهترین فیلم شد. او همچنان نوشتن نمایشنامه نویسی و فیلمنامه را ادامه داد.

بعد از انقلاب

بیضایی در سال 1360 بعد از 20 سال کار دولتی در حالی که دو ماه مانده بود بازنشسته شود از دانشگاه تهران اخراج شد و دیگر اجازه تدریس پیدا نکرد.

فیلم باشو

بعد از محدودیت های فعالیت در سال 1364 خانواده اش را به اروپا فرستاد تا اینکه خود ساخت فیلم ‘باشو، غریبه کوچک’ را بعنوان کارگردان و نویسنده شروع کرد.

این فیلم بعد از 5 سال توقیف در سال 1369 اکران شد و بعدا به بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران در چندین راگیری شناخته شد.

مهاجرت

بیضایی در نهایت سال 1367 وقتی 50 ساله بود دار و ندارش را در تهران فروخت و نزد خانواده اش در آلمان رفت و بعد مدتی با آنها راهی کشور سوئد برای زندگی شد. بیضایی اما یکسال بعد از مهاجرت از همسر اولش طلاق گرفت و به ایران بازگشت و فیلم مسافران را ساخت.

ازدواج اول

بهرام بیضایی اولین بار در سال 1344 وقتی 27 ساله بود با منیر اعظم رامین فر خواهرزاده عباس جوانمرد (بازیگر) ازدواج کرد. ثمره این زندگی یک دختر بنام نیلوفر متولد 1345 – ارژنگ 1346 و نگار 1351 می باشد.

ازدواج دوم

ایشان در سال 1368 بعد از بازگشت به ایران با مژده شمسایی هنرپیشه و چهره پرداز 21 ساله ازدواج کرد و در سال 1374 صاحب یک فرزند پسر بنم نیاسان شد.

از فراسه تا سک گشی

استاد بیضایی در سال 1375 به دعوت پارلمان بین المللی نویسندگان راهی فرانسه شد تا اینکه یکسال بعد با گشایش فضا در دولت خاتمی به ایران بازگشت.

او پس از 18 سال دوری از صحنه کارگردانی در تئاتر را شروع کرد تا اینکه سال 1378 فیلم سگ کشی را بدون سانسور به اکران رساند تا پرفروشترین فیلم سال 1380 شود.

مهاجرت به آمریکا

بیضایی در نهایت بخاطر برخی بی مهری ها در سال 1389 به دعوت دانشگات استنفورد آمریکا راهی این کشور شد تا علاوه بر تدریس فعالیت هنری خود را آنجا پیش ببرد. با این حال کوشش های دوست داران وی برای بازگرداندنش بی نتیجه ماند.

دکترای افتخاری

ایشان در سال 1396 دکترای افتخاری خود را از دانشگاه سنت اندروز آمریکا گرفت، زمستان همین سال نیز در جشنواره تیرگان در تورنتو بزرگداشتی برای وی برگزار شد.

کارنامه ی هنری استاد بهرام بیضایی

فیلم‌نامه‌ها

عمو سیبیلو (۱۳۴۹)
رگبار (۱۳۴۹، فیلم ۱۳۵۰)
سفر (۱۳۵۱)
غریبه و مه (۱۳۵۱، فیلم ۱۳۵۲)
کلاغ (۱۳۵۵)
چریکهٔ تارا (۱۳۵۴، فیلم ۱۳۵۷)
مرگ یزدگرد (۱۳۶۰)
باشو، غریبهٔ کوچک (۱۳۶۴)
شاید وقتی دیگر (وقت دیگر، شاید… ۱۳۶۴، فیلم ۱۳۶۶)
مسافران (۱۳۶۸، فیلم ۱۳۷۰)
گفتگو با باد (۱۳۷۷)
سگ‌کشی (۱۳۶۸، فیلم ۱۳۸۰)
قالی سخنگو (۱۳۸۵)
وقتی همه خوابیم (۱۳۸۶، فیلم ۱۳۸۷)
عیار تنها (۱۳۴۹)
حقایق دربارهٔ لیلا دختر ادریس (۱۳۵۴)
چشم‌انداز (۱۳۵۵)
آهو، سلندر، طلحک و دیگران (۱۳۴۹)
قصه‌های میر کفن‌پوش (۱۳۵۸)
شب سمور (۱۳۵۹)
اشغال (۱۳۵۹)
آینه‌های روبرو (۱۳۵۹)
روز واقعه (۱۳۶۱)
داستان باورنکردنی (۱۳۶۱)
زمین (۱۳۶۱)
عیارنامه (۱۳۶۳)
پروندهٔ قدیمی پیر آباد (۱۳۶۳)
کفش‌های مبارک (۱۳۶۳)
تاریخ سری سلطان در آبسکون (۱۳۶۳)
قلعه کولاک (۱۳۶۴)
طومار شیخ شرزین (۱۳۶۵)
گیل‌گمش (۱۳۶۵)
دیباچهٔ نوین شاهنامه (۱۳۶۵)
پرده نئی (۱۳۶۵)
آقای لیر (۱۳۶۷)
برگی گمشده از اوراق هویت یک هم‌وطن آینده (۱۳۶۷)
سفر به شب (۱۳۶۸)
فیلم در فیلم (۱۳۶۹)
چه کسی رئیس را کشت؟ (۱۳۷۱)
یوانا یا نامه‌ای به هیچ‌کس (۱۳۷۱)
گبر گور یا گفتگو با خاک (۱۳۷۲)
سیاوش خوانی (فیلم‌نامه/نمایشنامه) (۱۳۷۲)
آوازهای ننه آرسو (۱۳۷۳)
حورا در آینه (۱۳۷۴)
مقصد (۱۳۷۵)
اعتراض (۱۳۷۵)
گفتگو با آب (۱۳۷۸)
گفتگو با آتش (۱۳۷۸)
گفتگو با خاک (۱۳۷۸)
ایستگاه سلجوق (۱۳۷۹)
اتفاق خودش نمی‌افتد! (۱۳۸۱)
سند (۱۳۸۳)
ماهی (۱۳۸۳)
لبهٔ پرتگاه (۱۳۸۵)

مقاله و پژوهش

نمایش در ژاپن (۱۳۴۳)
نمایش در ایران (۱۳۴۴)
نمایش در چین (۱۳۴۹)
«نمایش در هند» (۱۳۸۷)
«پس از صدسال» (۱۳۷۵)
ریشه‌یابی درخت کهن (۱۳۸۳)
هزارافسان کجاست؟ (۱۳۹۱)

فیلم سینمایی

سلندر (۱۳۵۹)
خط قرمز (۱۳۶۰)
کفش‌های میرزا نوروز (۱۳۶۴)
سلندر (۱۳۷۳)
روز واقعه (۱۳۷۳)
سایه به سایه (۱۳۷۴)
فصل پنجم (۱۳۷۵)

جوایز و افتخارات بهرام بیضایی

خانه سینما و انجمن نویسندگان و منتقدان

نامزد تندیس زرین بهترین فیلم‌نامه در جشن خانه سینما (سگ‌کشی) (۱۳۷۹)
برنده تندیس زرین بهترین کارگردانی جشن خانه سینما (سگ‌کشی) (۱۳۸۰)
نامزد تندیس زرین بهترین فیلم جشن خانه سینما (سگ‌کشی) (۱۳۸۰)
نامزد تندیس زرین فیلم منتخب انجمن نویسندگان و منتقدان (سگ‌کشی) (۱۳۸۰)
نامزد تندیس زرین بهترین تدوین جشن خانه سینما (سگ‌کشی) (۱۳۸۰)
نامزد تندیس زرین بهترین عنوان‌بندی جشن خانه سینما (سگ‌کشی) (۱۳۸۰)
برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه از جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو (سفر) (۱۳۵۱)
برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه از جشنواره فیلم مسکو (سفر) (۱۳۵۱)
برنده جایزه ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره (غریبه و مه) ۱۳۵۴
نامزد لوح زرین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر (شاید وقتی دیگر…) (۱۳۶۶)
برنده جایزه اول جشنواره فیلم و هنر فرانسه (باشو؛ غریبه کوچک) (۱۳۶۹)
نامزد جایزه هوگو طلایی بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو (رگبار) (۱۳۵۱)
برنده جایزه ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره (غریبه و مه) (۱۳۵۴)
نامزد جایزه بالن طلایی جشنواره سه قاره (کلاغ) (۱۳۵۵)
برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم وایادولید (چریکه تارا) (۱۳۵۹)
نامزد جایزه بالن طلایی جشنواره سه قاره (شاید وقتی دیگر) (۱۳۶۶)
برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم هنر و تجربه اوبرویلیه (باشو غریبه کوچک) (۱۳۶۹)
برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم آدانا ترکیه (باشو غریبه کوچک) (۱۳۶۹)

جشنواره‌های فیلم

برندهٔ مجسمهٔ سپاس بهترین فیلم‌نامه دورهٔ پنجم جشنوارهٔ سپاس (رگبار) (۱۳۵۱)
برنده جایزه بهترین فیلم از نخستین دوره فستیوال فیلم تهران (رگبار) (۱۳۵۱)
برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم مسکو (رگبار) (۱۳۵۱)
نامزد لوح زرین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر (شاید وقتی دیگر) (۱۳۶۶)
نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم فجر (مسافران) (۱۳۷۰)
برنده سیمرغ بلورین جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران (مسافران) (۱۳۷۰)
نامزد سیمرغ بلورین بهترین تدوین (مسافران) (۱۳۷۰)
نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه (روز واقعه) (۱۳۷۳)
برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه (سگ‌کشی) (۱۳۷۹)
نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (سگ‌کشی) (۱۳۷۹)
نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم (سگ‌کشی) (۱۳۷۹)
برنده سیمرغ بلورین بهترین تدوین (وقتی همه خوابیم) (۱۳۸۷)
نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (وقتی همه خوابیم) (۱۳۸۷)