پوستر و پلاکاردهای سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی
داستان پوستر و پلاکارد کش‌های سینمای ایران را از ابتدا آغاز و به سیر تاریخی تحول پلاکاردهای سینمایی اشاره کردیم. با نخستین پلاکاردکش‌ها آشنا شدیم و طراحان موج نوی پوستر و پلاکارد فیلمهای سینمایی در ایران را معرفی کردیم. اینک آخرین بخش از این مقاله را که به دوران پس از انقلاب اسلامی‌اشاره دارد مطالعه خواهید کرد.
پس از انقلاب اسلامی
با وقوع انقلاب، پوسترهای سینمایی عموماً تحت‌الشعاع تحولات سیاسی با تعدادی از عناصر مشابه مثل نارنجک و پرنده و خورشید و فریاد و خون و مشت و غیره پیام‌های خاصی را منتقل می‌‌کردند.
نخستین پوستری که بار دیگر در سینمای پس از انقلاب بحث داوری طراح گرافیک از اثر را مطرح کرد پوستر فیلم «حاجی واشنگتن» بود. سپس از دل طراحان پوستر فیلمهای اوایل انقلاب که بسیارشان از شاگردان «مرتضی ممیز» بودند، چهره‌های با استعدادی مثل «حسین خسروجردی» بیرون آمدند و کارهایی مثل دستفروش را ارایه کردند.
پس از آغاز جنگ و آغاز دهه 60 نسل جدیدی از طراحان پوستر کارشان را آغاز کردند. در این دوره معمولاً برای دو سلیقه خاص سینمادوستان، دو نوع پوستر تجاری و هنری برای فیلم‌ها طراحی می‌شد که محل مناقشه بود و این رویه چند سال بعد منسوخ شد. از نیمه دوم دهه 60 که سینمای ایران با فیلم «دونده» به دنیا معرفی شد طراحی پوستر به زبان انگلیسی در دستور کار طراحان قرار گرفت.
«محمدعلی باطنی» و «محمدعلی حدت» از نام‌آوران این عرصه بودند که طراحی پوسترهای بسیاری برای سینمای ایران تا نیمه‌های دهه 70 به نام آن‌ها ثبت شده است. اکران دوم «رضا موتوری» (مسعود کیمیایی)، «فرار از تله» (جلال مقدم)، «دونده» (امیر نادری)، «ترنج» (محمدرضا اعلامی) و «گنج» (محمدعلی سجادی) از آثار مهم حدت هستند.
آیدین آغداشلو نیز با نگاهی نو به طراحی پوستر، فضای جدیدی را به وجود آورد. از آثار مهم او پوستر فیلمهای «حاجی واشنگتن» (علی حاتمی)، «کفش‌های میرزانوروز» (محمد متوسلانی)، «تیغ و ابریشم» (مسعود کیمیایی) و «هبوط» (احمدرضا احمدی) است.
در دهه 60 پوسترها ستاره‌محور نبودند و بیشتر به مضمون فیلم اشاره داشتند. در دهه 70 این موضوع کمرنگ‌تر شد و در دهه 80 کاملا از بین رفت. با کم شدن علاقه مردم به دیدن فیلم در سینماها و عوامل دیگر، پوسترهایی که در این دهه طراحی شدند به سمت ستاره‌ها متمایل بودند و چهره آن‌ها بخش بزرگی از پوستر را اشغال می‌کرد.
از دیگر طراحان بعد از انقلاب می‌توان به «امیر ثباتی»،«محمود سید محمودی»، «مسعود دشتبان»، «علی خسروی»،«منوچهر عبدالله زاده»،«حسین خسروجردی»، «فرح اصولی»، «لیلا فقیهی»،«مجید اخوان»،«محمد علی کشاورز»، «احد یاری»، «سعید بطحائی» و «منوچهر درفشیه» اشاره نمود.
ورود ابزار و امکانات فنی و پدیده‌ای به اسم فوتوشاپ طراحی پوستر را در سال‌های اخیر کاملا تغییر داده است.
طراحی‌ها بر اساس تکنیک‌ها و ابزارهای نرم افزارهای گرافیکی انجام میشود و افراد بدون داشتن مهارت در نقاشی و طراحی دستی با تلفیق و ترکیب صحنه‌های فیلم به خلق پوستر می‌پردازند.رس
ح
سخن «آیدین آغداشلو» در این خصوص شنیدنی است:
“دانشکده‌های ما افرادی مثل «مرتضی ممیز»، «فرشید مثقالی» و «قباد شیوا» را تربیت نمی‌‌کنند و چون این اتفاق نمی‌‌افتد از عکس در پوسترها استفاده میشود. یکی از دلایل این وضعیت، ناچاری سینماست که از نداشتن طراحان و طراح گرافیک‌های خلاق، به عکس‌های فیلم در طراحی پوستر رو آورده است. در حال حاضر طراح گرافیک‌های زبردست ما که گاهی کارهای فوق‌العاده‌ای هم می‌‌کنند قادر نیستند که با دست چیزی را طراحی کنند. افرادی مثل «قباد شیوا» هم کار گرافیک می‌‌کردند و هم طراحی و نقاشی. البته شیوه استفاده از عکس در پوسترها، در تمام دنیا رواج دارد اما در ایران اغلب، شفافیت و وضوح عکس‌ها در خدمت درشت‌نمایی چهره‌هاست برای جذب تماشاگر. مثلاً تصویر بزرگ از کله‌های پشت‌سرهم چه چیزی را می‌‌رساند؟”
تحلیل هنری پوسترهای جدید همت صاحب نظران را می‌طلبد اما آنچه پیداست سالهاست که دیگر کسی میخکوب سر در سینماها نمی‌شود و تخیلی در ذهن عابران شکل نمی‌گیرد.
منابع:مرتضی ممیز، حرف‌های تجربه،انتشارات دید، 1382
مسعود مهرابی ،صد و پنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران،نشر نظر،1393
محمد علی باطنی،مجله رنگ،28/9/1395
نوشته پوستر و پلاکاردهای سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی اولین بار در سرزمین هنر. پدیدار شد.